پیشینه تاریخی خانه موزه مقدم

خانه موزه مقدم یکی از جاذبه های دیدنی تهران می باشد. این خانه از جمله خانه‌های مجلل دوران قاجار و متعلق به یکی از درباریان آن زمان به نام محمدتقی خان احتساب الملک بوده است. احتساب الملک دارای دو پسر به نام‌های حسن و محسن بود که جهت ادامه تحصیل به اروپا رفتند. حسن در فعالیت‌های ادبی، سیاسی و اجتماعی حضور فعالی داشت و در جوانی فوت کرد. برادر کوچکتر پس از اتمام تحصیلات خود در رشته‌های نقاشی، تاریخ هنر و باستان‌شناسی در سال 1315 ه.ش به وطن بازگشت. سپس به همراه همسر فرانسوی خود «سلما» در خانه پدری(محل کنونی خانه موزه مقدم)ساکن گردیدند.

آنها در کنار فعالیت‌های علمی به گردآوری آثار و اشیاء تاریخی و فرهنگی پرداختند. استاد مقدم بسیاری از آثار ارزشمند جمع‌آوری شده  را با الهام از فضاهای سنتی و تاریخی به نحو چشمگیری در بخش های مختلف  این عمارت قدیمی نصب کردند. همچنین برخی دیگر از آثار مانند کلکسیون پارچه، چپق و قلیان، سفالینه، شیشه، تابلو نقاشی، مسکوکات، مهرها و اسناد تاریخی و غیره را با نظم و ترتیب خاصی در خانه پدری نگهداری نمودند.

در سال 1351ه.ش، استاد مقدم(استاد ممتاز دانشگاه تهران) با توجه به علاقه وافرش به علم، تاریخ و هنر، خانه پدری خود را به همراه آثار نفیس گردآوری شده وقف دانشگاه تهران نمود. ایشان در سال 1366 ه.ش دارفانی را وداع گفت. پس از مرگِ همسر وی در سال1369ه.ش، تولیت موزه مقدم در اختیار مستقیم دانشگاه تهران قرار گرفت.

از ویژگی‌های بارز این موزه همگون بودن نسبی فضای معماری با آثار تاریخی موجود در آن است، فضای این خانه شامل سه حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری است.

بخش های مختلف بنا

بخش حیاط بیرونی شامل ساختمان بیرونی(تابستانی) در ضلع جنوبی حیاط، اتاق پیشخوان، اتاق پذیرایی، حوضخانه و کارگاه(کتابخانه) می باشد. ساختمان اربابی(برج)، ایوان قاجار، دیوار تجدد و حوض ژاپنی در ضلع غربی قرار دارند. همچنین گلخانه‌ای مزین به کاشی‌های لعابدار قدیمی و ازاره‌های سنگی حجاری شده زیبا در انتهای ضلع شمالی وجود دارد.

در ضلع شمالی حیاط اندرونی ساختمان شمالی، زیرزمین، ایوان، اتاق قاجار و اتاق نشیمن وجود دارد. ضلع شرقی حیاط سرایداری، حیاط و یکی از دیوارهای محوطه را در برمی گیرد. این دیوار را با کاشی‌ها و ظروف قاجاری مزین گردیده است. همچنین در میانه دیوار طاقنمایی، به زیبایی اجراء گردیده است. طرح فرش های دوران صفویه و قاجاریه الهام طراحی حیاط محوطه بوده است.

برگرفته از سایت museums.ut.ac.ir